به گزارش پايگاه خبري پيرغار به نقل از مهر: دکتر علي اکبر ولايتي، رئيس کميته فرهنگ و تمدن اسلام و ايران شوراي عالي انقلاب فرهنگي و کاردينال خوزه گابريل فوئنس، رئيس رصدخانه واتيکان در مورد تقويم مسيحي، ايراني و اسلامي در اين برنامه به بحث و گفتگو پرداختند.
در ابتداي اين گفتگو، ولايتي به معرفي کميته فرهنگ و تمدن اسلام و ايران پرداخت و گفت: طي هفت سال که از راه اندازي اين گروه مي گذرد برنامه هاي مختلفي به همت اين گروه برگزار شده و با دعوت از کارشناسان کشورهاي اسلامي و غربي نشستها و سخنرانيهاي مختلفي در دانشگاه ها و صدا و سيما برگزار شده است. با تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مصوبات اين کميته به مثابه مصوبات شوراست.
در ادامه اين برنامه، فوئنس به ارائه سخن پرداخت و گفت: ابتدا در دوران مدرسه در درس تاريخ جهان با واژه «پارسي» آشنا شدم. در سال 2006 با انتخاب پاپ به اين سمت برگزيده شدم. اهميت رصدخانه به تدوين تقويم مسيحي بر مي گردد، چون مشخص شدن عيد پاک که مهم ترين جشن مسيحيان است خيلي مهم است.
وي افزود: محاسبات نجومي براساس تقويم «ژوليوس سزار» که همان تقويم رومي است صورت مي گرفت که به نحوه محاسبه ماه هاي قمري بر مي گردد، چون هر ماه کمتر از 29 روز است، مشکلاتي در اين عرصه به وجود مي آيد. در سال 1582 قرار شد اين تقويم اصلاح شود. پاپ گريگوري سيزدهم، اين دستور را داد، چون عيد پاک هر سال به عقب بر مي گشت. در آن سال تقويم تدوين شد و تاکنون هم اين تقويم کاربرد دارد که به تقويم «گريگوري» مشهور شد.
ولايتي در ادامه سخنانش گفت: طبق تقويم «يوليان يا جوليان» و گريگوري هر سال 365 روز و 6 ساعت است اما عبدالرحمن خازني، در قرن پنجم و ششم، هر سال را محاسبه کرد که 365 روز و 5 ساعت و 45 دقيقه و 44 ثانيه و 14 ثالثه است. اگر در تقويم، کبيسه را حساب نمي کردند مناسبت ها به عقب بر مي گشت و اصلا فصول هم تغيير مي کرد.
وي اظهار داشت: در تقويم اسلامي و ايراني، اين کبيسه گيري انجام شد. جلال الدين ملک شاه سلجوقي در سال 271 ه.ق دستور تدوين تقويم را داد که تدوين و اجرا شد. در اين تقويم عملا کبيسه گيري موجب شد که هر پنج سال اسفند 30 روز شود و مشکل به وجود آمده حل شود. قبل از تقويم جلالي، نوروز مي گشت و مصادف با اول بهار نمي شد.
فوئنس در ادامه برنامه اظهار داشت: تقويم گريکوري مشکل آينده را حل مي کند، با وجود اينکه خطا در حدود يک ثانيه در هزار سال است اما مشکلاتي را به وجود مي آورد. اکنون رصدخانه فيزيک مطالعات و تحقيقات خود را معطوف به اختر ـ فيزيک کرده است. ما براي استفاده از تلسکوپ به رايانه نيازمنديم. ما از رايانه ها براي تنظيم متغير زمان در تلکسوپ استفاده مي کنيم، اگر نتوانيم زمان را به طور تغيير حساب کنيم اهداف خود را از دست مي دهيم هرچند خطا ناچيز باشد.
وي در مورد علت رويکرد رصدخانه واتيکان به مباحث اختر ـ فيزيک هم بيان کرد: ما مأموريت علمي داريم و اين بخشي از علم است. معترفم که ورود به بحث تقويم در تخصص من نيست. همکار من که در اين حوزه تخصص داشت بازنشسته شد. اکنون 15 اخترشناس در اين رصدخانه کار مي کنند و در آينده بايد از کارشناس علم تقويم کمک بگيريم.
رئيس رصدخانه واتيکان در ادامه سخنانش تصريح کرد: بخش مهمي از تاريخ رصدخانه به اختلاف ميان گاليله و واتيکان بر مي گردد. در قرن پانزدهم کپرنيک مدل خورشيد ـ محور خود را ارائه داد، در واقع گاليله مدل کپرنيک را با دلايل اثبات کرده بود اما صاحبان کليسا اينها را نپذيرفته بودند، چون به زعم آنها با انجيل در تضاد بود. در نتيجه اين اعتقاد به وجود آمد که کليسا مخالف علم است. براي رفع اين اتهام، کليسا مأموريت خود را تغيير داد. علم و کليسا مکمل يکديگرند و کليسا براي تکريم علم به رصد کهکشانها روي آورده است.
فونئس با بيان اينکه در اواخر قرن نوزدهم شاهد تغيير ماهوي علم نجوم هستيم، اذعان کرد: نقش واتيکان و پدر «ساکي» در اين تغيير مهم بوده است. در ميان سالهاي 1860ـ 1870 اين اتفاق افتاد، اختر فيزيک يعني استفاده از علم فيزيک و شيمي براي شناخت کيهان و قوانين حاکم بر کيهان و ماهيت اجرام.
ولايتي در ادامه سخنانش به بررسي وقايع و نظريه هاي ميان بطلميوس و کپرنيک پرداخت و بيان کرد: دانشمندان اسلامي به هيچ وجه نظريات بطلميوس را به صورت کامل نپذيرفتند و انتقاد داشتند. مثلا ابن هيثم کتابي با عنوان «الشکوک علي بطلميوس» دارد که در آن به محاسبات نجومي بطلميوس ايراد مي گيرد. ابن هيثم که در واقع پايه گذار فيزيک نور است قبل از ساخت ذره بين و عدسي در ايتاليا، قوانين آنها را تدوين کرده بود و حتي اتاق تاريک را ساخته بود.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با بيان اينکه «ابوسعيد سجزي»، اسطرلابي ساخت که برخلاف اسطرلاب دايره اي متداول بود، گفت: اين کار او نشان مي دهد او معتقد بود که زمين به دور خودش هم مي گردد. ابوريحان اين را نقل مي کند و مي گويد: در زمينه ايجاد شب و روز معتقد است که زمين به دور خورشيد مي گردد و حتي ابوريحان خودش در اين مورد تشکيک کرد.
وي افزود: ابن سينا هم در شفا در بحثي، مي نويسد: زهره را مانند خالي بر جبين خورشيد رصد کردم. خواجه نصير در شرح شفا اين موضوع را نقل مي کند و مي گويد: اگر محاسبات بطلميوسي باشد با مشاهد کج و ناراستي در خلاف مدار باشيم. قطب الدين شيرازي، شاگرد خواجه نصير هم مدار را به صورت بيضي رسم مي کند و اين گفته خواجه را توضيح مي دهد. ادوارد کندي اين دانشمندان را به عنوان دانشمندان پيش کپرنيکي معرفي مي کند و معتقد است اين دانشمندان در ارائه نظريه کپرنيک مؤثر بودند.